Textiel-, hout-, confectie- en papierindustrie

Asbestrisicoberoepen (1950-1993)

Stoffeerder en naaister waren specifieke asbestrisicoberoepen in de textielindustrie. Zij kwamen met asbest in contact door het bewerken van asbesttextiel-producten. 

Asbesttextiel
Halverwege de negentiende eeuw zijn in Engeland de eerste commerciële asbesttoepassingen geïntroduceerd als brandwerend materiaal (doek, dakbedekking) en textiel (pakkingen en hittebestendige pakken). In schepen werd op beperkte schaal de asbestmatras, een asbestdoek gevuld met los asbest, als isolatiemateriaal gebruikt. Rond 1920 is de kleinschalige productie van asbesttextiel in Nederland gestart, onder andere bij Kooy Isolatie in Enschede. In Nederland heeft het spinnen en weven van asbesttextiel op kleine schaal plaatsgevonden. Van een asbestisolatiebedrijf is bekend dat asbestdoek voor asbestmatrassen werd geproduceerd vanaf 1920 tot waarschijnlijk medio jaren 60. Asbesttextiel is grotendeels ingevoerd, vooral uit Engeland en de Verenigde Staten.

textiel arbeidster in 1960 (Schmidlin, Tilburg; Collectie Regionaal Archief Tilburg)


Asbestpapier/karton
De grootste producent van asbesthoudend papier/vilt was Van Gelder-Wormer. De productie kwam pas goed op gang in 1968 toen aan Forbo-Krommenie de asbestvilt-onderlaag van de nieuwe Novilon-vloerbedekking werd geleverd. De grootste fabriek van asbesthoudende vloerbedekking staakte haar productie definitief in 1982. Een tweede bedrijf heeft sinds 1984 geen asbest meer in vloerbedekking toegepast. Naast het vervaardigen van asbesthoudend papier en karton zelf is in deze industrie veel asbestisolatiemateriaal toegepast rond leidingen. Dat gold ook voor asbesthoudend frictiemateriaal in onder andere remvoeringen en koppelingsplaten van walsen en persen.

Asbestviltmachine (Zaans Industrieel erfgoed.nl/Collectie L.C. Sitter)

Hout en meubelindustrie
In 1984 bleken zo’n 180 timmerfabrieken geveltimmerwerk te verzorgen met asbestcement-gevelplaten. Asbestblootstelling trad op door zagen, boren en monteren van gevelplaten. Na 1990 zijn asbesthoudende gevelplaten nauwelijks meer gebruikt. In meubelfabrieken is in het verleden gewerkt met brandvertragende platen, waaronder asbestkarton. Door het op maat snijden van deze platen kon asbestblootstelling ontstaan. Deze toepassing werd verboden bij de invoering van het Asbestbesluit Warenwet in 1983. In de jaren ’60 is asbest ook gebruikt als opvulmateriaal in kussens. Hierbij is ruwe asbest gebruikt met als gevolg een hoge blootstelling voor betrokken werknemers.

Ambachtslieden aan het werk in een houtwerkplaats (Jordaan). (1971 – Stadsarchief Amsterdam)