Bouw en Installatie

Asbestrisicoberoepen in de bouw en installatie (1950-1993)

Timmerman, verwarmingsmonteur en loodgieter zijn de beroepen met de meeste verklaringen van zekere asbestblootstelling in de bouwnijverheid en installatiebranche.

Bouw: Het asbestcementproduct, ook wel bekend als Eternit, werd in 1899 ontwikkeld door Hatchek. De snelle opkomst van de asbestcementindustrie overschaduwde later bijna alle andere industriële toepassingen. De productie van asbestcementplaten werd snel gevolgd door nieuwe innovaties, zoals de vervaardiging van asbestcementpijpen rond 1910 in Italië. In de jaren zeventig werd asbestcement (ongeveer 65% van het totaal) veel gebruikt als dakbedekking en wandmateriaal in de agrarische sector. Een andere belangrijke toepassing was het gebruik van asbestcementbuizen in het waterleidings- en rioleringsnetwerken. In 1986 bestond meer dan 40% van het totale drinkwaterhoofdleidingnet uit asbestcementbuizen. Het gebruik van deze buizen is gestopt sinds het einde van de jaren 80. Tussen 1960 en 1980 werden ook asbesthoudende afdekkingsmiddelen door stukadoors gebruikt op muren, plafonds en vloeren.
Asbestblootstelling vond voornamelijk plaats tijdens het zagen, slijpen, frezen en boren van asbestcementproducten. Vóór 1985 werd op de bouwplaats slechts incidenteel gebruik gemaakt van met de vereiste stofafzuiging, waardoor kortstondig hoge blootstelling kon ontstaan. Een speciale groep waren schilders in de renovatie (met goede kans op blootstelling) die vooral werden blootgesteld door het schuren van asbestcementplaten. In 1997 werd een richtlijn ingevoerd om dit gebruik te beëindigen. Het be- en verwerken van asbesthoudende remvoeringen, koppelingsplaten en trilbanden vond gedurende lange tijd tijdens het onderhoud van grondverzetmachines en heftrucks. Voor remvoeringen in kranen werd nog enige tijd vrijstelling verleend na de invoering van het asbestverbod in 1993. Tussen 1985 en 1990 werd op grote schaal asbestvrij frictiemateriaal ingevoerd. 

Bouwvakkers in1964 (S. Budde, fotograaf/Utrechts Archief)

Installatietot het begin van de tachtiger jaren vond regelmatig asbestblootstelling plaats tijdens onderhoud, reparatie en sloop van ketels, ovens, pompen, turbines en pijpen, en door het verwijderen van asbestisolatie, asbestkoord, asbestkous en diverse asbestpakkingen. Deze blootstelling deed zich voor in bedrijven, kantoren en woningen.

Turbines elektriciteitscentrale Maasvlakte 1974 (Stadsarchief Rotterdam/Collectie Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM)