Nieuwsarchief

‘In zekere zin een paradox’ noemde bestuursvoorzitter Rob van der Heijden het in zijn welkomwoord. Want ondanks het verbod uit 1993, wordt er nog elke dag in gebouwen of in de grond asbest gevonden. En er melden zich elke dag wel één of twee asbestslachtoffers bij het IAS, bij wie een asbestziekte is geconstateerd. ‘Mensen bij wie deze diagnose als bij een donderslag het hele toekomstbeeld op zijn kop zet’, aldus van der Heijden.

Zo begon vanmiddag in het SER-gebouw te Den Haag een symposium onder de titel ’25 jaar asbestverbod’. Het is dit jaar precies een kwart eeuw geleden dat er in ons land een volledig asbestverbod kwam. Voor het Instituut een goed moment om vandaag stil te staan bij de ontwikkeling van de astbestproblematiek sinds die tijd.

Daarbij deed van der Heijden een dringend beroep op alle betrokken partijen, zoals werkgevers en verzekeraars, om een einde te maken aan het probleem van de verjaring bij schadeclaims. Want de verjaringstermijn van 30 jaar komt steeds meer op gespannen voet te staan met een steeds langere latentietijd bij asbestziektes. Hij droeg het stokje over aan Jan Warning, directeur van het IAS, die als middagvoorzitter begon met een vragenrondje in de zaal over persoonlijke ervaringen met asbest.

Maar eerst was er nog een filmpje over een primeur, namelijk de introductie op de website van het IAS van het ‘Asbestregister’. Met dit register kan iedereen die in het verleden met asbest in aanraking is geweest voortaan een eigen dossier aanmaken. Het doel hiervan is om de bewijslast van asbestblootstelling in het verleden te vergemakkelijken als iemand in de toekomst onverhoopt het slachtoffer wordt van een asbestziekte.

Het was de opmaat naar het eerste gedeelte van het programma, waarin de circa 140 deelnemers konden luisteren naar diverse sprekers. Met allereerst een verhaal over het asbestverbod in historisch perspectief van voormalig advocaat Bob Ruers, die schetste hoe moeilijk het nog steeds is om asbest de wereld uit te krijgen en het moeizaam werkende systeem van handhaving en toezicht. Simone Aarendonk, beleidsmedewerker van het IAS, hield een lezing over de asbestslachtoffers ‘als erfenis van het asbestgebruik’, waarbij veel demografische gegevens voorbijkwamen over sterfte van mannen en vrouwen aan een asbestziekte, leeftijd en blootstelling in risicosectoren en beroepen. Lex Burdorf, hoogleraar Gezondheidskunde aan de Erasmus-Universiteit, legde vervolgens de zaal zijn modellen voor van de verheugende afnemende tendens van aantallen asbestslachtoffers na 2017/2018. Toch zal tot 2035 nog bij ongeveer 8000 mensen een asbestziekte worden ontdekt. Jody Schinkel van TNO tot slot ging in zijn bijdrage in op ‘een tweede erfenis’ van het asbestgebruik: asbest in-en op gebouwen, in de bodem en in de buitenlucht.

Conclusie: Nederland zit nog vol met asbest en vaak zijn mensen zich daar niet van bewust. Als laatste onderdeel voor de pauze vertelden drie asbestslachtoffers met mesothelioom hun soms opzienbarende verhaal. Over hun plotselinge ziekte, de schok die dit teweegbracht in hun persoonlijke leven en de steun die ze van het IAS hadden gekregen bij de het verkrijgen van schadevergoeding of een tegemoetkoming voor asbestslachtoffers. Het relaas van de slachtoffers was voor de aanwezigen in de zaal een indrukwekkend onderdeel van dit symposium.

 Verjaring steeds vaker een probleem

 ‘Doen we genoeg’? De rol van convenantspartijen daarbij was het onderwerp van een eerste paneldiscussie na de pauze met vertegenwoordigers van partijen die bij de oprichting van het instituut betrokken waren. Wim van Veelen (FNV), ‘uitvinder’ van het asbestregister, Mario van Mierlo (VNO-NCW/ MKB-Nederland en lid van de Raad van toezicht en advies en Arie Woltmeijer, voorzitter van de Raad van toezicht en advies waren het over één ding eens: Verjaring is steeds vaker een probleem. Er zijn schrijnende gevallen, waarbij de ziekte zich pas zeer laat openbaart en een slachtoffer vanwege verjaring geen schadevergoeding kan krijgen. De gedachten gaan nu uit naar het oprichten van een deskundigenpanel, eventueel in een ‘pilot’, dat kan adviseren over het beroep op verjaring in uitzonderlijke gevallen.

In een tweede paneldiscussie ‘Doen we genoeg’ ging het om de rol van ‘professionals’. Jos Rooijakkers, longarts, Ben Ale, emeritus hoogleraar veiligheid en rampenbestrijding en Udo Waltman, directeur van SGS-search kruisten de degens met elkaar in levendig gesprek. Hieruit kwam naar voren dat er op allerlei terreinen, ook op asbestgebied, veel werk moet worden gedaan, maar dat er mechanismen zijn, die voorkómen dat problemen worden opgelost. Zoals het dilemma van geld verdienen op korte termijn en gezondheidsschade op lange termijn. Een vraagstuk dus van ethiek en moraliteit.

We waren inmiddels bijna aan het einde gekomen van ‘een boeiende en leerzame middag’, zoals bestuursvoorzitter Rob van der Heijden het verwoordde. Hij deed nogmaals een beroep op partijen om de verjaringsproblematiek op te lossen. Tot slot was er de uitreiking van de Job de Ruiterprijs. Een ‘wisseltroffee’, genoemd naar de grondlegger van het instituut, die om de twee jaar wordt uitgereikt aan iemand die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor asbestslachtoffers. Het beeldje van de kunstenaar Kees Verkade, symboliseert ‘de mens die steun krijgt van anderen’. Leon Widdershoven, voorzitter van de Asbestslachtoffers Vereniging Nederland, won de prijs en werd de opvolger van longarts Sjaak Burgers, die de laureaat toesprak in een video-boodschap.  

Lezing 1. Bob Ruers: het asbestverbod in de historische context
Lezing 2. Simone Aarendonk: kerncijfers over asbestslachtoffers
Lezing 3. Lex Burdorf: prognose toekomstig aantal slachtoffers
Lezing 4. Jody Schinkel: asbest in en om gebouwen en in de grond

Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) heeft in 2017 517 aanvragen voor de ziekte mesothelioom en 74 voor de ziekte asbestose in behandeling genomen. Minder dan in 2016. Bijna 90% van alle aanvragen bij het IAS resulteert in een tegemoetkoming bij leven. Dit staat in het jaarverslag van het IAS over 2017. Daarnaast bevat het verslag verhalen van asbestslachtoffers en informatie over de andere verrichtingen van het IAS op het gebied van voorlichting en kennisontwikkeling. Klik hier voor het verslag. Bron:IAS, 16 april 2018

Asbest is niet iets van het verleden, maar van het heden. Hoewel er 25 jaar geleden een totaalverbod kwam op het gebruik van asbest, beleven we nu een piek wat betreft het aantal slachtoffers. Volgens onderzoeker Burdorf van het Erasmus MC heeft de piek zich waarschijnlijk vorig jaar voorgedaan. Vanaf nu zal de jaarlijkse sterfte geleidelijk afnemen. De 76-jarige Dirk Borsboom is één van de asbestslachtoffers die kort geleden de diagnose mesothelioom (asbestkanker) kreeg. Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) opent nu een meldpunt voor mensen die met asbest hebben gewerkt. asbestregister.nl. Bron: nos, 14 april 2018, rtl, 14 april 2018; Burdorf A (2018)

Op maandag 16 april 2018 vindt in Den Haag het symposium 25 jaar asbestverbod plaats. Toegang is gratis.

Het is 25 jaar geleden dat in Nederland het gebruik van asbest werd verboden. Asbest mocht niet meer worden geïmporteerd en verwerkt. De sanering werd aan strenge regels gekoppeld.

Maar is asbest daarmee een probleem uit het verleden?

Helaas niet. Jaarlijks overlijden meer dan vijfhonderd mensen aan de gevolgen van asbest door de ziekte mesothelioom. Daarnaast worden mensen getroffen door andere asbestziekten. Dat is de eerste erfenis van het grootschalig asbestgebruik van de vorige eeuw. Verder zijn er nog grote hoeveelheden asbest verwerkt in gebouwen en in de grond. De sanering daarvan plaatst ons voor grote problemen. En regelmatig worden we opgeschrikt als door een brand asbest vrijkomt. Dat is de tweede erfenis.

Asbest is daarmee nog steeds een heel actueel onderwerp. Hebben we de afgelopen 25 jaar beter leren omgaan met deze erfenissen? Hoe behandelen we de asbestslachtoffers? Beheersen we de risico’s van asbest beter of gaan we daar juist overdreven hysterisch mee om? Op dit symposium maken we de balans op.

Het Instituut Asbestslachtoffers nodigt u van harte uit om een bijdrage te leveren. We nemen u mee naar het verleden, u krijgt een prognose voor de toekomst en u kunt meepraten over de inspanningen die nu gaande zijn. Asbestslachtoffers worden geïnterviewd. De rol van de overheid, sociale partners en professionals komt aan bod. Voor meer informatie verwijzen we u naar het programma.

Het symposium vindt plaats op maandag 16 april van 12.30 tot 16.00 uur in Den Haag, is gratis toegankelijk en wordt afgesloten met een borrel. 

U kunt zich aanmelden via de deze link.

Steven Ronsmans heeft het tweede Machiel van der Woude stipendium ontvangen. De Belgische onderzoeker uit Leven kan hiermee een onderzoek uitvoeren naar passieve asbestblootstelling in kantoorgebouwen.

Er is al veel bekend over de gevolgen van asbestblootstelling bij werknemers die zelf asbest hebben verwerkt. Minder kennis bestaat er over risico’s van passieve asbestblootstelling, zoals tijdens het werken in kantoorgebouwen waarin asbest is verwerkt.

Ronsmans doet onderzoek naar de ca drieduizend werknemers die van 1967 tot 1991 in het gebouw van de Europese Commissie in Brussel hebben gewerkt. In dit gebouw is overvloedig spuitasbest aangebracht op de staal- en betonconstructie. In de jaren negentig van de vorige eeuw werd het gebouw tijdelijk verlaten en vond er een grondige sanering plaats. In 2004 nam de Europese Commissie het opnieuw in gebruik.Ronsmans: “Door de uitstekende documentatie over zowel de aanwezigheid van het asbest in dit enorme gebouw als over de ontwikkeling van de gezondheid van alle werknemers, vormt deze casus een uniek epidemiologisch studieobject. Dit is een kans om het mogelijke verband tussen passieve asbestblootstelling en het ontstaan van mesothelioom te bestuderen.”

Het Machiel van der Woude stipendium wil nieuw onderzoek stimuleren naar het voorkomen, de oorzaak, diagnostiek of behandeling van asbest geïnduceerde aandoeningen alsmede de sociale en juridische positie van asbestslachtoffers. Het stipendium bedraagt € 15.000,-. Het is genoemd naar Machiel van der Woude, de eerste directeur van het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). 

Het stipendium werd uitgereikt op 19 januari tijdens het Nationale Longkanker Symposium in de Koepelkerk te Amsterdam. De jury moest kiezen uit tien inzendingen. Juryvoorzitter Rob van der Heijden meent dat het onderzoek naar aspecten van asbestgerelateerde aandoeningen bloeit. Van der Heijden is tevens bestuursvoorzitter van het IAS. Naar zijn mening past het winnende onderzoeksvoorstel zeer goed binnen de missie van het instituut: “Bij het IAS beschikken we over zeer veel informatie over asbestblootstelling in het verleden. Het is belangrijk dat deze kennis ook wordt gebruikt bij preventief beleid om deze vreselijke ziekten te voorkomen.” 

Het Machiel van der Woude stipendium wordt jaarlijks uitgereikt. Rond de zomer zal een nieuwe uitvraag worden opengesteld.

Vanaf 1 januari geldt er een nieuw bedrag voor de tegemoetkoming voor asbestslachtoffers. Het normbedrag voor een volledige schadevergoeding door de werkgever of verzekeraar is geïndexeerd. De nieuwe bedragen zijn te vinden in de IAS-patiëntenfolders van 2018. Het IAS heeft een folder voor mesothelioom en voor asbestose.

An annual grant, the Machiel van der Woude Grant, is made available by the Institute for Asbestos Victims (IAV) to support research for asbestos related diseases. Machiel van der Woude was the first general manager of the Institute.

This grant is awarded annually to researchers submitting promising research proposals. Research performed in the The Netherlands and Belgium concerning epidemiology, causes, diagnostics, treatment of asbestos related diseases. Studies on social and legal aspects of these disaeses qualify for the award as well.

The grant amounts to € 15.000.-.

In order to compete for the grant, a form needs to be filled in and submitted before December 1, 2017. An independent jury reviews the entries and determines to whom the grant will be assigned.

The award ceremony will take place on Friday January 19, 2018 during the National Lung cancer symposium in the Koepelkerk in Amsterdam.

For information:  Institute for Asbestos Victims +31 (0)70 3499754 or  +31 (0)70 3499753

JURY

• Prof.dr. P. Baas, Antonie van Leeuwenhoek hospital Amsterdam
• M.R. van der Heijden, chairman of the board IAV
• P.J. Martens, office administrator IAV
• Prof. dr. J. Van Meerbeeck, UZA, Edegem Belgium
• Dr J.H. Schouwink, Medisch Spectrum Twente
• Dr J.M. Warning, general manager IAV
• Drs M.A. van der Woude, first general manager IAV

Naar schatting 250 deelnemers namen op 10 september deel aan de achtste editie van Christa Mensert Memorial Ride. Met deze fietstocht werd geld ingezameld voor de ondersteuning van asbestslachtoffers.

Christa Mensert was een asbestslachtoffer, zij overleed in 2009. Het was haar wens om bij de uitvaart geld in te zamelen voor asbestslachtoffers. Haar nabestaanden hebben deze traditie voortgezet en de Christa Mensert Memorial Ride georganiseerd.
Bij de start van de achtste editie overhandigde Paco Busteros León (rechts op de foto) op symbolische wijze een cheque van € 2000,- aan Jan Warning, directeur Instituut Asbestslachtoffers (midden op de foto). Dit geld is de opbrengst van de rit van vorig jaar. Het geld wordt volledig besteed aan wetenschappelijk onderzoek naar mesothelioom.
Op de foto links staat Olaf McDaniel, wethouder sport van Leiderdorp. Hij gaf even later het startschot. Christa’s Ride wordt gehouden in twee afstanden: een familietocht van 25 km en een tocht van 75 km voor wielrenners. De tocht voert de deelnemers door het Groene Hart. De fietsers hebben het op deze achtste editie droog weten te houden. Bron: IAS, 11 september 2017

Voor onderzoek naar asbest geïnduceerde aandoeningen of naar de positie van asbestslachtoffers heeft het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) een stipendium beschikbaar gesteld: het Machiel van der Woude Stipendium.

Machiel van der Woude is de eerste directeur van het IAS.

Dit stipendium wordt jaarlijks uitgereikt aan een onderzoeker die een belangwekkend onderzoeksvoorstel indient. In aanmerking voor het stipendium komt in Nederland of België uitgevoerd onderzoek naar het voorkomen, de oorzaak, diagnostiek of behandeling van asbest geïnduceerde aandoeningen of onderzoek naar de juridische of sociale positie van asbestslachtoffers.

Het stipendium bedraagt € 15.000.-.

Om mee te dingen naar het stipendium moet het inschrijfformulier worden gebruikt. De uiterste inzenddatum is 1 december 2017. Een onafhankelijke jury beoordeelt de inzendingen en bepaalt aan wie het stipendium wordt toegekend. Vorig jaar werd het stipendium uitgereikt aan Ivo Wiertz*, onderzoeker aan het St Antoniusziekenhuis te Nieuwegein.

De prijsuitreiking vindt plaats op vrijdag 19 januari 2018 tijdens het Nationale Longkanker Symposium in de Koepelkerk te Amsterdam.

Meer informatie: IAS directiebureau   + 31 (0) 70 3499754 / 753.

JURY

• Prof.dr. P. Baas, hoofd thoraxoncologie Antonie van Leeuwenhoek Ziekenhuis
• M.R. van der Heijden, bestuursvoorzitter Instituut Asbestslachtoffers
• P.J. Martens, bureausecretaris Instituut Asbestslachtoffers
• Prof. dr. J. Van Meerbeeck, UZA, Edegem België
• Dr J.H. Schouwink, longarts Medisch Spectrum Twente
• Dr J.M. Warning, directeur Instituut Asbestslachtoffers
• Drs M.A. van der Woude, voormalig directeur Instituut Asbestslachtoffers

* Interview met Ivo Wiertz: Op zoek naar een genetische voorspeller

Ivo Wiertz is arts-onderzoeker bij het Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein. In januari 2017 heeft hij, als het eerste onderzoeker, het Machiel van der Woude stipendium in ontvangst mogen nemen. Over wat het stipendium voor hem heeft betekend zegt hij: “Door het stipendium heeft ons lopende onderzoek een groter bereik kunnen krijgen. We hebben het aantal asbestose-patiënten dat aan het onderzoek meedoet kunnen verdubbelen. Naast de extra financiële ruimte die het stipendium bood was het contact met het IAS voor ons ook heel nuttig. Het IAS kent de doelgroep van asbestose-patiënten veel beter. Dankzij het IAS slagen we er beter in de patiënten te benaderen.” Ivo Wiertz doet een onderzoek naar genetische aanleg bij asbestose-patiënten. Gekeken wordt of een bepaalde genetische afwijking bij asbestose-patiënten vaker voorkomt dan bij andere patiënten met longklachten. Wiertz: “Deze genetische afwijking zou een voorspeller kunnen zijn voor het krijgen van asbestose. Dit kan er op termijn toe leiden dat mensen die in het verleden veel zijn blootgesteld aan asbest in een vroeg stadium kunnen worden gescreend of zij kans lopen op het krijgen van asbestose.” Op dit moment is er overigens nog geen behandeling van vroegtijdige asbestose beschikbaar. Er zijn wel ontwikkelingen om mensen te behandelen die lijden aan andere vormen van longfibrose dan asbestose. Mogelijk komen deze behandelmethoden op termijn ook voor asbestosepatiënten beschikbaar. Op dit moment is Ivo Wiertz druk bezig om nog meer asbestose-patiënten te benaderen voor zijn onderzoek. Over een jaar hoopt hij een wetenschappelijk artikel te publiceren. Dat zou dan een mooi resultaat zijn van de toekenning van het eerste Machiel van der Woude stipendium.

In een debat op 8 juni  2017 is de Tweede Kamer eensgezind in het oordeel dat asbestslachtoffers niet zouden moeten worden geconfronteerd met een beroep op verjaring in de juridische rechtsgang. Staatssecretaris Dijksma zegt toe dat de minister van Sociale Zaken kort na de zomer de Kamer zal informeren over zijn pogingen om de problematiek in samenspraak met verschillende betrokken partijen op te lossen. In aansluiting op het debat is een motie aangenomen die de regering vraagt mogelijkheden te onderzoeken om slachtoffers zonder juridische omwegen een snelle en volledige schadevergoeding te geven. 

Het debat over de rol van de overheid inzake asbestslachtoffers is aangevraagd door het kamerlid Laçin van de SP. Aanleiding hiervoor is het nieuws dat in 2016 een record aantal mensen met maligne mesothelioom zich heeft gemeld bij het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). Hij betoogt dat de afgelopen jaren tien- tot vijftienduizend mensen zijn overleden aan de gevolgen van asbestblootstelling: “Wie is hiervoor verantwoordelijk? Dat zijn de overheid en de bedrijven? En wie betaalt de prijs? Dat zijn de werknemers en hun gezinnen.”

De SP heeft respect voor de snelheid waarmee slachtoffers door het IAS worden geholpen, maar Laçin wijst ook op het feit dat de meeste slachtoffers alleen de tegemoetkoming van de overheid en niet een volledige schadevergoeding ontvangen. Naar zijn mening moet de overheid aan slachtoffers een volledige schadevergoeding betalen en deze vervolgens zelf verhalen op de veroorzakende bedrijven.

Alle politieke partijen zijn van mening dat de samenleving compassie moet tonen met asbestslachtoffers. VVD-er Dijkstra: “Asbest is een gevaarlijke stof. Het leed veroorzaakt door asbest, hoe vreselijk ook, kunnen we niet wegnemen.” Maar de VVD vindt het positief dat de bemiddeling zo snel verloopt en twijfelt niet aan de inzet van de specialisten, zowel medisch als op het gebied van de schadevergoeding.

Kamerbreed stellen partijen vraagtekens bij de verjaringstermijn van dertig jaar. Von Martels van het CDA: “De verplichting tot schadevergoeding is in veel gevallen verjaard. Het grootste discussiepunt is de verjaring. Eigenlijk gaat de minister van SZW daar over.” Het CDA verzoekt de staat met een oplossing te komen.

In haar antwoord maakt staatssecretaris Dijksma van de gelegenheid gebruik de Kamer eraan te herinneren dat het wetsontwerp omtrent de asbestdaken controversieel is verklaard. GroenLinks had eerder in het debat om een integrale aanpak van de asbestproblematiek samen met verduurzaming gevraagd. Volgens de staatssecretaris zou het helpen in de snelheid van het beleid als de Kamer het standpunt over de asbestdaken herziet.

Als het gaat om verjaring wijst de staatssecretaris naar de minister van SZW: “Mijn collega is op dit moment in gesprek met convenantspartijen en er zal op niet al te lange termijn een brief aan de Kamer worden gestuurd.” De staatssecretaris is het eens met de Kamer dat bij de bemiddeling voor asbestslachtoffers de verjaring geen rol mag spelen.

In de tweede termijn worden twee moties ingediend waarin de regering wordt gevraagd het overleg met betrokken partijen te voeren over verjaring, maar als dat niets oplevert wijziging van wetgeving te overwegen.

De staatssecretaris kan de gevolgen van het buiten werking stellen van de wettelijke verjaringstermijn voor asbestslachtoffers niet overzien. Wel merkt ze op dat dit volgens haar “een enorme toestand” zou worden. Zij belooft de Kamer dat na de zomer de brief er zal zijn: “Het is heel goed dat de Kamer laat zien dat het menens is en wij zijn allemaal van mening dat de verjaring geen rol mag spelen voor asbestslachtoffers. In dit standpunt is geen millimeter verschil tussen Tweede Kamer en regering.” Bron: IAS – Jan Warning, 9 en 13 juni 2017.