Databank over asbestslachtoffers geactualiseerd

Veel kennis over asbestgebruik wordt verkregen via de uitgebreide interviews met asbestslachtoffers. Op de website van het IAS wordt deze kennis samengebracht in figuren en grafieken onder de knop Asbest en Gezondheid. Afgelopen maand zijn deze cijfers bijgewerkt. Te zien is dat in Nederland het aantal mensen dat jaarlijks mesothelioom krijgt stabiel ligt boven de 500 per jaar. Bijna 90% betreft mannen en meer dan 80% van de patiënten is ouder dan 65 op het moment van de diagnose. Bij verreweg het grootste deel is blootstelling aan asbest op het werk de oorzaak van de ziekte. Als naar de ontwikkeling in de kenmerken van slachtoffers gekeken wordt, vallen de volgende zaken op.

Ontwikkelingen in de kenmerken van asbestslachtoffers

1. Aantal mensen met mesothelioom
Het aantal mensen dat jaarlijks mesothelioom krijgt, vertoont nog geen afname, ondanks een voorspelde piek in 2017. Het aantal per miljoen inwoners laat wel een geleidelijke daling zien.
Internationaal vergelekenis het aantal mensen met mesothelioom in Nederland, Australië en Groot Brittannië opvallend hoog, waarbij Nederland volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie(WHO) wereldwijd op de tweede plaats staat.

2. De gemiddelde leeftijd  van asbestslachtoffers stijgt verder. Met name het aandeel van 65 tot 84-jarigen is hoog en blijft groeien. Overigens zijn er jaarlijks nog ongeveer 60 asbestslachtoffers die nog geen 65 zijn op het moment van diagnose.

3. Regionale spreiding
Opmerkelijk is dat het voorkomen van asbestziekten per regio sterk verschilt. De plattegrond toont duidelijk de samenhang van het voorkomen van asbestziekten met de ontwikkeling van de industriële geschiedenis. Asbestslachtoffers wonen vooral in gebieden waar in het verleden met asbest is gewerkt: op scheepswerven, in asbestproductie, isolatie- en asbestverwerkende bedrijven en in de metaal- en elektrotechnische industrie.

4. Wereldwijd asbestgebruik
Ondanks de algemene bekendheid met de schadelijke gevolgen wordt asbest nog steeds wereldwijd verhandeld. Jaarlijks wordt meer dan een miljoen ton asbest geproduceerd en verwerkt, voornamelijk in Rusland, India en China. Interessant is de vergelijking tussen België en Nederland. België heeft in het verleden veel meer asbest gebruikt dan Nederland. Toch zijn er in Nederland jaarlijks bijna twee keer zo veel asbestslachtoffers. Een wetenschappelijk getoetste verklaring is niet voorhanden. Mogelijk heeft het te maken met het feit dat het Nederlands asbest voornamelijk uit Zuid-Afrika afkomstig was en een hoger gehalte aan het  (gevaarlijkere) amfibool bevatte. Of ligt het aan het feit dat in België beter met persoonlijke beschermingsmiddelen is gewerkt?

5. Overleving
Helaas is er nog geen  genezing mogelijk van mesothelioom. Patiënten overlijden gemiddeld 13 maanden na diagnose. Misschien zit er een lichtpuntje in de recente cijfers. Daarin is te zien dat de groep die langer dan 25 maanden leeft in 2021 groter is dan wanneer we naar de totale groep sinds 1995 kijken. Mogelijk komt dit door recente ontwikkelingen in de  immuuntherapie.  De behandeling met de middelen Nivolumab en Ipilimumab is onlangs door de medische autoriteiten in Europa en de VS goedgekeurd als standaard eerstelijnstherapie bij mesothelioom.

Simone Aarendonk
Beleidsmedewerker IAS
s.aarendonk@ias.nl
Oktober 2023