De wettelijke verjaringstermijn van dertig jaar is gewoon een pijnlijke regel

Voor werknemers die vóór 1 februari 2004 werden blootgesteld aan asbest geldt een verjaringstermijn van dertig jaar. De meeste slachtoffers zijn in de tweede helft van de vorige eeuw in aanraking gekomen met asbest. Het einde van de blootstelling is het beginpunt van de verjaringstermijn van dertig jaar. Dat betekent dat de vordering in veel gevallen al is verjaard zonder dat de werknemer bekend is met de asbestziekte.

Van de asbestslachtoffers die zich in 2024 bij het IAS hebben aangemeld waren ruim vier op de vijf vorderingen al verjaard voordat de diagnose was gesteld. Voor al die gevallen waarin de schade pas na het verstrijken van de verjaringstermijn is ontstaan, kunnen de asbestslachtoffers in het geheel geen vordering tot schadevergoeding instellen: vóór het verstrijken van de termijn niet, omdat er toen nog geen schade was, en na het verstrijken van de termijn niet omdat de rechtsvordering dan is verjaard.

Als een vordering is verjaard, kan de schadevergoeding dus niet meer via de rechter worden afgedwongen. De mogelijk aansprakelijke partij heeft wel nog altijd een natuurlijke of morele verplichting om te betalen, maar kan hier niet meer toe worden gedwongen. Convenantpartijen bij het IAS, waaronder het Verbond van Verzekeraars, hebben in 2022 afgesproken dat in asbestzaken door verzekeraars geen beroep meer wordt gedaan op verjaring. Het convenant bindt alle verzekeraars die lid zijn van het Verbond (ongeveer 95 procent van de verzekeringssector). Dat leidt tot een relevant verschil tussen enerzijds werkgevers die voor aansprakelijkheid zijn verzekerd en anderzijds de ‘onverzekerde’ werkgevers.

Het IAS maakt zich al langere tijd sterk voor het schrappen van de wettelijke verjaringstermijn van dertig jaar, althans voor zover het gaat om asbestschade. Het IAS staat daarin niet alleen, de afschaffing van verjaring van asbestclaims staat inmiddels ook op de politieke agenda. De Tweede Kamer heeft op dinsdag 12 november 2024 vrijwel unaniem de Motie Kisteman c.s. aangenomen, waarin wordt uitgesproken dat de 30-jarige verjaringstermijn voor alle asbestslachtoffers moet vervallen.

De huidige verjaringswetgeving blokkeert nu nog voor asbestslachtoffers het recht op toegang tot de rechter doordat de verjaringstermijn ingaat ongeacht de vraag of het asbestslachtoffer van de schade en de daarvoor aansprakelijk te stellen werkgever op de hoogte is. Door afschaffing van de verjaring van asbestclaims wordt bereikt dat asbestslachtoffers na de diagnose een redelijke termijn krijgen om hun vordering aan de rechter voor te leggen.

Voor een werknemer die tientallen jaren geleden tijdens zijn werk aan asbest is blootgesteld is het ook zonder verjaring niet eenvoudig om via de rechter een schadevergoeding te verkrijgen. Naar mate de tijd verloopt, wordt de bewijspositie van het slachtoffer steeds moeilijker. De bewijsvoering wordt immers lastiger naar mate er een langere termijn tussen de asbestblootstelling en het instellen van de vordering tot schadevergoeding zit. Zo kunnen onder andere getuigen minder gemakkelijk worden gevonden omdat er weinig of geen contact met vroegere collega’s meer is. Ook wordt het bewijs van asbestblootstelling steeds minder geloofwaardig naarmate de tijd verstrijkt doordat het steeds lastiger wordt om uitspraken te doen over wat zich heeft voorgedaan. Desalniettemin is het voor slachtoffers belangrijk dat de verjaring wordt afgeschaft. De toegang tot de rechter vormt een belangrijk element voor erkenning van het leed van asbestslachtoffers.

Maatschappelijk draagvlak voor wetswijziging
De brede steun in de tweede kamer voor de afschaffing van de verjaring is een duidelijke bevestiging van het maatschappelijk bewustzijn dat vorderingen tot schadevergoeding van asbestslachtoffers in de toekomst niet meer moeten kunnen verjaren zolang de diagnose niet is gesteld. Het is nu de taak van de wetgever om uitvoering te geven aan de breed gedragen wens om de verjaringswetgeving voor asbestslachtoffers aan te passen. 

Job Voss
Juridisch beleidsmedewerker
[email protected]
April 2025