Terugblik lustrumcongres 15 jaar IAS: hoe ziet de toekomst eruit?

Op 26 januari 2000 werden voor het eerst de deuren van het IAS geopend voor slachtoffers met mesothelioom. 15 jaar later heeft het IAS 7000 aanvragen ontvangen van deze groep asbestslachtoffers. Daarnaast ontvangt het IAS ruim 150 aanvragen van asbestosepatiënten. In de afgelopen jaren zijn deze aanvragen voor een zeer groot deel behandeld en in 80% van de gevallen resulteert dat in een vergoeding voor het slachtoffer. Op 26 januari 2015 wordt in de Raadzaal van de SER stilgestaan bij de afgelopen jaren en vooral naar de toekomst gekeken. Verschillende vragen komen tijdens dit lustrumcongres aan de orde.

Allereerst vragen en visies uit de beleidswereld over nieuwe grenswaarden en mogelijke nieuwe samenwerkingsvormen. Gevolgd door bespiegelingen over de epidemiologie van asbestziekten en ontwikkelingen op medisch terrein. Verder wordt stil gestaan bij het IAS zelf. Hoe functioneert het instituut en hoe kan het in de toekomst (nog) beter. Bij elkaar een caleidoscoop aan onderwerpen, op een gecomprimeerde manier in de middaguren behandeld door een keur aan sprekers. Aan het eind van het lustrumcongres wordt de prof. Job de Ruiter prijs uitgereikt, aan iemand die zich zeer verdienstelijk heeft gemaakt op onderhavig terrein.

Wat hebben we op 26 januari 2015 geleerd? In de eerste plaats dat er op allerlei terreinen in onze samenleving hard wordt gewerkt aan het oplossen van problemen die worden veroorzaakt door de toepassing van asbest op grote schaal in het verleden. Al die aandacht is zeer noodzakelijk, want ons land zit nog bomvol asbest. De tijdens het congres gepresenteerde cijfers spreken boekdelen. Zo is er sprake van nog 100 miljoen m2 asbestdak, 35.000 km waterleiding, 700.000 ton asbest in gebouwen. In 60% van alle sociale huurwoningen zit asbest. Hoe dit alles zonder risico’s te saneren? En hoe in de komende jaren in het algemeen asbestblootstelling te voorkomen? Om deze vragen goed te kunnen beantwoorden is allereerst een breed gedragen gevoel van urgentie nodig. De sprekers die over dit item aan het woord zijn stralen dit gevoel beslist uit. De nieuwe voorzitter van de SER Mariëtte Hamer wijst hierbij de weg met een doortimmerd verhaal over de nieuwe, verreikende grenswaarden, die na veel discussie tot stand zijn gekomen. In zijn bijdrage wijst Search-directeur Udo Waltman op het grote belang van de toegenomen samenwerking  in de asbestbranche. Dat heeft al tot veel sanering geleid en biedt een solide basis om in de komende jaren nog heel veel meer te bereiken. De belangrijke rol van de overheid hierbij wordt onderstreept door plv. directeur-generaal Mark Roscam Abbing.

Alle bovengenoemde inspanningen ten spijt, de komende jaren zullen nog veel mensen geconfronteerd worden met een zeer ernstige asbestziekte. Prof. Dick Heederik van de Universiteit Utrecht en Simone Aarendonk van het IAS laten hierover geen misverstand bestaan. In 2035 (!) is er volgens de laatste voorspellingen nog sprake van 250 mesothelioomslachtoffers, alsook 250 longkankerpatiënten, mede als gevolg van asbestblootstelling in relatief nieuwe beroepen en sectoren. Hoeveel van deze asbestslachtoffers kunnen tegen die tijd met succes behandeld worden? In zijn bijdrage toont dr. Sjaak Burgers van het NKI-AVL zich wat betreft de mesothelioomslachtoffers niet al te optimistisch. Dit mede op basis van de relatief geringe research die op dit gebied tot op heden plaats vindt. Helaas dus nog genoeg werk voor het IAS. Dat is ook de conclusie van de bestuursvoorzitter van de SVB Nicoly Vermeulen, die de succesvolle samenwerking met het IAS mogelijk zou willen uitbreiden naar andere beroepsziekten. In de bijdragen van Berber laarman van de Vrije Universiteit en prof. Siewert Lindenbergh wordt nog eens aan de hand van interviews met asbestslachtoffers het belang onderstreept van de missie van het IAS, om zo zorgvuldig, snel en laagdrempelig mogelijk te opereren. Ook in de toekomst moet daar alles op gericht zijn.

Tot slot wordt voor de derde keer de prof. Job de Ruiter prijs uitgereikt. In 2010 mocht Job de Ruiter zèlf de prijs in ontvangst nemen als geestelijk vader van het IAS, in 2012 ontving TNO-onderzoeker Jan Tempelman deze prijs. Nu valt de eer te beurt aan longarts Sjaak Burgers voor zijn grote en brede inzet op dit terrein als coördinator van de expertgroep Mesotheliomen van de NVALT en als oprichter/coördinator van het Nederlands Asbestose Panel. De voorzitter van het IAS-bestuur Rob van der Heijden laat bij zijn felicitatie aan het adres van dr. Burgers weten uitermate blij te zijn met de grote inzet van de artsen op het gebied van asbest en mesothelioom in ons land. In het bijzonder noemt hij daarbij de coördinator van het NMP prof. Van de Vijver, de oud-voorzitter van de werkgroep Mesotheliomen prof. Paul Baas en dr. Gonnie Voogt, al vanaf de start in 2000 de medisch adviseur van het IAS. Waarvan akte!

Machiel van der Woude – directeur IAS
Maart 2015