L histoire se repete. Harde asbestlessen worden nog steeds niet getrokken
Oktober 2005 schreef ik voor de IAS-nieuwsbrief een editorial onder de titel Asbest houdt de wereld ernstig bezig. In die bijdrage werd aan de hand van verschillende voorbeelden vastgesteld dat de mondiale toepassing van asbest geweldige problemen op verschillende gebieden genereert: medisch en epidemiologisch, milieu en veiligheid, juridisch en uiteraard ook politiek. In deze nieuwsbrief, 6 jaar later, wordt de aandacht gevestigd op een schrijnende situatie in India, die onderstreept dat asbest de komende decennia de wereld ernstig bezig zal blijven houden.
Ik heb het over de in 2011 gemaakte documentaire Toxic Trade van ABC tv waarin de Australische verslaggever Matt Peacock het enorme asbestgebruik in India belicht en het asbestspoor terug volgt naar de bron in Canada (1). Het is een indrukwekkend beeldverhaal dat in kort bestek de asbestproblematiek in de ‘upcoming markets’ blootlegt en het dubieus economisch handelen van een zeer ontwikkeld land aan de kaak stelt. Een verhaal over een geschiedenis die zich herhaalt, maar dan wel op een veel grotere schaal.
De documentaire start met beelden van een dichtbegroeid groen gebied, waarin een witte heuvel opdoemt als een angstaanjagende fata morgana. De witte kleur wordt veroorzaakt door het asbestafval van een in 1983 gesloten mijn. Kinderen spelen hier in een maanachtige omgeving die naar onze normen alleen in nietsdoorlatende veiligheidskleding betreden zou mogen worden. In de zomer wordt de asbeststof door de moessonwind onmiskenbaar verplaatst van de asbestberg naar het nabijgelegen dorp. De gevolgen voor de gezondheid van de inwoners en het milieu laten zich raden.
De asbestmijn is gesloten nadat werd vastgesteld dat veel arbeiders in het dorp ziek werden. Helaas geldt dit niet voor de vele asbestfabrieken die India anno 2011 telt. Werk zat! Met name de golfplaten worden op grote schaal geproduceerd voor de ‘poor man’s roof’ en zijn in de slums overal aanwezig. De vraag naar asbesthoudende producten voor de bouw neemt toe in deze snel groeiende economie. Asbest is immers slijtvast, brandwerend, waterdicht en relatief goedkoop. Precies de eigenschappen die gemaakt hebben dat asbest in de tweede helft van de vorige eeuw massief is gebruikt in de westerse wereld. De bijzonder negatieve gevolgen voor de gezondheid hebben in onze wereld inmiddels geleid tot een algemeen asbestverbod en de reusachtige opgave om asbest te verwijderen. De documentaire van ABC news laat goed zien dat deze harde les (nog) niet wordt getrokken door de beleidsmakers in India. Integendeel. De gevaren die de productie en toepassing van asbest met zich mee brengen worden gebagatelliseerd en ondergeschikt gemaakt aan het vermeende economische belang. L’histoire se repete.
Mogelijk nog erger is de bijdrage die Canada levert aan dit menselijke drama. Matt Peacock laat bij zijn bezoek aan de grootste asbestfabriek van India zien dat het voor het asbestcement benodigde chrysotiel (witte asbest) afkomstig is uit Canada. In zijn zoektocht naar de bron stuit hij op een ondergrondse asbestmijn in Quebec. Hier wordt asbest niet gedolven voor eigen gebruik. In Canada wordt juist heel wat geld gespendeerd aan het verwijderen van asbest. Maar wat als gevaarlijk wordt beschouwd voor Canada schijnt wel veilig te zijn voor de miljoenenbevolking in India. Mits de witte asbest maar zorgvuldig wordt gebruikt! Het gegeven dat in meer dan 50 landen de productie en toepassing van asbest totaal verboden is wordt zonder blikken of blozen onder het economische vloerkleed geveegd.
De documentaire Toxic Trade zou ook in andere ‘emerging countries’ gemaakt kunnen zijn, China en Brazilië voorop. Asbest houdt anno 2011 de wereld dus nog steeds en helaas in toenemende mate bezig. Het wordt nu echt tijd dat de harde lessen uit het verleden wel worden geleerd en dat de westerse landen hierbij het voortouw nemen.
Machiel van der Woude, directeur IAS
December 2011
(1) Zie IAS Nieuwsbrief 27: Documentaire over asbest in India