Gevaarlijke stoffen: staan we op de drempel van een nieuw tijdperk?
Het maatschappelijke debat over hoe we in Nederland omgaan met gevaarlijke stoffen wordt steeds indringender gevoerd. Dagelijks verschijnen er berichten in de media. Het Openbaar Ministerie dat Eternit strafrechtelijk gaat vervolgen voor de dood van drie mensen door asbest; geblokkeerde onderzoeken naar PFAS, kinderen in Drenthe met leukemie mogelijk door pesticiden, onze overheid die mogelijk de beeldvorming rond pesticiden met reclames wil bijsturen.
Onlangs presenteerde prof. dr. Karin van Wingerde (Erasmus Universiteit) haar onderzoek naar de geschiedenis in de omgang met gevaarlijke stoffen in Nederland. In de jaren ’60 en ’70 was er sprake van grote kennisasymmetrie: bedrijven wisten veel meer dan de overheid, die daardoor risico’s onderschatte. In de jaren ’80 speelde economische afhankelijkheid een grote rol; uit vrees voor verlies van werkgelegenheid trad de overheid nauwelijks op. De jaren ’90 brachten meer aandacht voor een gezonde leefomgeving en gedeelde verantwoordelijkheid van overheid, bedrijven en samenleving. Toch bleef een echt integrale aanpak uit – rapporten verdwenen vaak in lades. Vanaf 2010 zien we een juridificering van industriële vervuiling met civiele rechtszaken, strafrechtelijke vervolging en een groeiend wantrouwen tussen overheid, bedrijfsleven en samenleving.
De komende verkiezingen zal er terecht veel aandacht zijn voor de omgang met gevaarlijke stoffen en de gezondheid van omwonenden en mensen die met stoffen werken. Ik hoop dat we in 2025 in een nieuw tijdperk belanden in de omgang met gevaarlijke stoffen, waarin het ons lukt de juiste balans te vinden waarbij we de gezondheid voorop stellen, de lessen uit het verleden benutten en de risico’s van huidige & nieuwe stoffen beperken. En waarbij we integraal knopen doorhakken op belangrijke dossiers als stikstof, woningbouw, duurzame economische groei, gezondheid & werk.
Voor mensen die ziek zijn geworden door gevaarlijke stoffen is er goed nieuws: per 1 juli jl. is de TSB-regeling uitgebreid met drie nieuwe ziekten: longkanker door silica, neus(bijholte)kanker door houtstof en silicose. Ook de protocollen voor de bestaande drie ziekten zijn aangepast. Dit met als doel om meer mensen die ziek zijn geworden door het werken met stoffen (maatschappelijke) erkenning te geven.
Emiel Rolink
Directeur IAS en ISBG
[email protected]
Juli 2025