Getuigenbewijs van het grootste belang bij stoffengerelateerde beroepsziekten

Bij blootstelling aan gevaarlijke stoffen is in de meeste gevallen sprake van langzaam intredende gezondheidsklachten. Hierdoor is de oorzaak van die klachten niet in alle gevallen achteraf met zekerheid vast te stellen. Het is niet altijd duidelijk of de oorzaak werkgerelateerd is. Door het tijdsverloop tussen de jarenlange blootstelling aan schadelijke stoffen en het ontstaan van gezondheidsklachten kan het causaal verband vaak moeilijk worden vastgesteld. De werknemer hoeft dit ook niet te bewijzen. Het aannemelijk maken van het causaal verband is voldoende.

Verklaringen van getuigen als bewijs
Bewijs van blootstelling aan gevaarlijke stoffen kan geleverd worden met behulp van getuigenverklaringen van (ex-) collega’s en van andere personen die getuige zijn geweest van de werkomstandigheden. Dat kan door getuigen een verklaring op schrift te laten stellen, maar kan ook door getuigen in de rechtszaal mondeling hun getuigenis te laten afleggen. Getuigen kunnen slechts bewijs leveren voor zover de getuigenverklaring betrekking heeft op de aan de getuige uit eigen waarneming bekende feiten.

Aan een getuigenverklaring komt vrije bewijskracht toe. Dit betekent dat  aan het oordeel van de rechter wordt overgelaten welke overtuigingskracht hij aan een getuigenverklaring toekent. In een ideale situatie zijn alle getuigenverklaringen waarheidsgetrouw. Wanneer een verklaring waarheidsgetrouw is, geeft deze een correcte weergave van bepaalde waarnemingen of ervaringen en daarmee een betrouwbaar beeld van de feiten. Een samenhangende en waarachtige getuigenverklaring is uiteraard het meest overtuigend en zal als getuigenbewijs over het algemeen eerder effect hebben.

Betrouwbaarheid getuigenverklaringen als bewijs
Getuigenverklaringen als bewijs zijn niet altijd even betrouwbaar, om twee hoofdredenen:

• Getuigen kunnen bewust de waarheid verdraaien, voornamelijk wanneer ze bijvoorbeeld familieleden, vrienden of werknemers van één van beide procespartijen zijn;
• Getuigen kunnen de werkelijkheid onbewust hebben verdraaid, bijvoorbeeld doordat ze de werkelijkheid verkeerd hebben waargenomen of doordat er door tijdsverloop dingen zijn vergeten of onbewust zijn toegevoegd aan de waarneming.

In de wet is geen toetsingsmaatstaf te vinden voor betrouwbaarheid, maar volgens de Hoge Raad kan een getuigenverklaring ‘door de rechter slechts tot het bewijs worden gebezigd wanneer deze naar zijn oordeel betrouwbaar en overeenkomstig de waarheid is afgelegd’.

Reageren op bewijsmiddelen van de tegenpartij
Onbetrouwbaar getuigenbewijs kan uiteraard worden aangevochten, door zowel de (oud)werknemer als de (oud)werkgever. De rechter beslist uiteindelijk welke bewijswaarde aan een getuigenverklaring wordt toegekend. Daarbij houdt de rechter ook rekening met het weerleggen van bewijsstukken. Als de (oud-)werknemer iets beweert en dit onderbouwt met bewijs, dan is het aan de (oud-)werkgever om daarop te reageren. Blijft de reactie uit of kan de (oud)werkgever het bewijs niet weerleggen met tegenbewijs, dan zal de rechter in de meeste gevallen de feiten en stellingen die de (oud-)werknemer heeft aangebracht, voor waar aannemen.

In het voortraject is getuigenbewijs vaak al doorslaggevend
De rechter komt pas in zicht als de zieke werknemer en zijn (oud-)werkgever er onderling niet uitkomen. Wanneer een werknemer in het voortraject met getuigenverklaringen voldoende aannemelijk kan maken dat hij op het werk aan gevaarlijke stoffen is blootgesteld, wordt in veel gevallen door de (oud-)werkgever of diens verzekeraar aansprakelijkheid erkend.

Kortom
Voor een werknemer met een stoffengerelateerde beroepsziekte loont het de moeite te proberen de contactgegevens van eventuele getuigen te achterhalen. Sociale media zijn vaak een goed middel om oud-collega’s en andere aan het arbeidsverleden gerelateerde personen terug te vinden.

Job Voss, juridisch beleidsmedewerker IAS
j.voss@ias.nl
Juli 2023