Asbest houdt de wereld ernstig bezig

Editorial door Machiel van der Woude, directeur IAS. Refererende aan de inhoud van deze nieuwsbrief schrijft hij over hoe asbest de wereld ernstig bezig houdt. ‘De onvergankelijkheid van asbest (niet voor niets door de oude Grieken al met asbestos aangeduid) en de mondiale aanwezigheid van deze uiterst gevaarlijke stof genereren geweldige problemen op verschillende gebieden: medisch en epidemiologisch, milieu en veiligheid, juridisch, economisch en uiteraard ook politiek’.

Zoals bekend is asbest goed bestand tegen hitte en chemicaliën, slijtvast en goed te gebruiken voor isolatiedoeleinden. Deze uitzonderlijke eigenschappen hebben er voor gezorgd dat asbest in de gehele wereld op grote schaal is toegepast. Het feit dat asbest vrijwel onvergankelijk is heeft ook zijn schaduwzijde: als het eenmaal in het lichaam is opgenomen blijkt asbest zich daar goed te weer te stellen tegen afbraak en verwijdering door het lichaam. Met als gevolg dat de weefsels waarin het zich bevindt op ernstige wijze kunnen worden aangetast. De problemen voor de volksgezondheid zijn, daar zal geen zinnig mens het mee oneens zijn, ernstig onderschat. Tot het jaar 2030, zo schatten EU-experts, zullen alleen in West-Europa zo’n 500.000 mensen aan asbestgerelateerde ziekten overlijden. En dit terwijl in Engeland reeds in 1906 de alarmklok werd geluid naar aanleiding van het overlijden van patiënten als gevolg van asbestvezels in de longen. De doodsoorzaak werd asbestose genoemd.

De onvergankelijkheid van asbest (niet voor niets door de oude Grieken al met asbestos aangeduid) en de mondiale aanwezigheid van deze uiterst gevaarlijke stof genereren geweldige problemen op verschillende gebieden: medisch en epidemiologisch, milieu en veiligheid, juridisch, economisch en uiteraard ook politiek. In dit derde nummer van de IAS-nieuwsbrief wordt deze situatie aan de hand van verschillende berichten nadrukkelijk geïllustreerd. Zo maakt de ILO melding van het feit dat jaarlijks 100.000 mensen in de wereld overlijden aan de gevolgen van asbestblootstelling. In Japan is grote consternatie ontstaan na het verschijnen van een rapport van de overheid dat bij 23 bedrijven 358 mensen zijn overleden aan asbestgerelateerde ziektes. De grote zorg is dat dit mede is veroorzaakt door het feit dat in dit land pas laat beschermende maatregelen tegen asbest zijn genomen. In 1995 werden productie en gebruik van blauw en bruin asbest verboden (Nederland: 1978), wit asbest werd in 2004 verboden (Nederland: 1993). In de EU geldt sinds 1 januari 2005 een algemeen verbod. Maar helaas is Europa daarmee het enige werelddeel. In landen als Brazilië, Canada, Rusland en verschillende ontwikkelingslanden wordt nog volop asbest geproduceerd en gebruikt. Daarom dan ook de oproep in het Europese Parlement om in de gehele wereld te stoppen met het in de handel brengen en gebruik van alle soorten asbest.

De medische gevolgen van asbest zijn groot. De Gezondheidsraad bracht onlangs een rapport uit over asbestgerelateerde longkanker. Volgens de raad komt naar schatting iets meer dan 10% van de gevallen van longkanker voor rekening van blootstelling aan asbest. Dat komt neer op 8 op de 100.000 mannen en bijna 2,7 op de 100.000 vrouwen. Het medisch en farmacologische onderzoek is in volle gang en heeft geleid tot aanpassingen in de behandelwijze en nieuwe medicijnen (bijvoorbeeld Alimta). Tot op heden hebben deze inspanningen nog niet geleid tot een grote verbetering van de overlevingskansen van asbestslachtoffers met longkanker en mesothelioom. Maar mogelijk zijn op niet zo’n lange termijn doorbraken te verwachten. In het artikel van Robinson, dat is opgenomen in deze Nieuwsbrief, worden de laatste ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van mesothelioom beschreven.

Ook de juridische gevolgen van de massale toepassing van asbest zijn buiten iedere proportie. In het vorige nummer van de IAS-Nieuwsbrief werd melding gemaakt van het feit dat het rechtssysteem in de VS in een crisis verkeert door het grote aantal asbestzaken. Dat geldt ook voor delen van de Amerikaanse economie omdat een groot aantal bedrijven failliet gaat als gevolg van de toekenning van veel hoge claims. Ook in Engeland, zo valt in dit derde nummer van de Nieuwsbrief te lezen bestaat angst voor een golf van asbestclaims. De omvang van deze claims lijkt nog te groeien omdat de kring van gerechtenden groter wordt. Zo kende in Australië een rechtbank een voormalig mijnwerker schadevergoeding toe op grond van zijn chronische angst voor het krijgen van een asbestgerelateerde ziekte en ontving in hetzelfde land een klusser voor het eerst een schadevergoeding omdat het betreffende bedrijf geen waarschuwing op het asbestproduct had gezet. In ons land wordt ervoor geijverd om slachtoffers, die op grond van asbest in het milieu, ziek zijn geworden, schadeloos te stellen. Dit mede op basis van recent onderzoek in Twente, waaruit bleek dat Twentenaren meer kans op een asbestziekte hebben mensen in andere delen van Nederland door het gebruik van asbestvezels in wegen en boerenerven in deze provincie.

Asbest, zo kunnen we ook na lezing van dit derde nummer van de IAS-nieuwsbrief vaststellen, houdt de wereld ernstig bezig. Hopelijk komt er een tijd dat het onvergankelijke asbest toch vergankelijk blijkt te zijn.

Machiel van der Woude Directeur IAS
Oktober 2005