15 jaar IAS: hoe ziet de toekomst er uit?

Op 26 januari 2015 bestaat het IAS 15 jaar. Met een congres wordt aan deze gebeurtenis aandacht geschonken. Verschillende sprekers zullen vanuit hun beleids- en wetenschappelijke achtergrond in de Raadzaal van de SER hun deskundige licht laten schijnen over de te verwachten ontwikkelingen op epidemiologisch, medisch, juridisch en politiek gebied in relatie tot asbest en compensatie. Het congres wordt afgesloten met de uitreiking van de mr. Job de Ruiter-prijs aan een persoon die zich in de afgelopen jaren bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt bij het terugdringen van de lijdensweg van de asbestslachtoffers. In 2005 ontving oud-minister De Ruiter zelf als eerste deze naar hem genoemde prijs als geestelijk vader van het IAS, 5 jaar later viel die eer te beurt aan TNO-onderzoeker Jan Tempelman voor zijn niet aflatende inzet om de risico’s van asbestblootstelling te onderzoeken en zoveel mogelijk uit te bannen.

Vooruitlopend op het congres kan worden vastgesteld dat de stroom asbestslachtoffers in ons land helaas nog steeds breed en krachtig is en dat deze werkelijkheid zich ook in de komende jaren zal voordoen. In de afgelopen 15 jaar ontving het IAS ruim 7000 aanvragen, waarvan ca. 6300 mensen mesothelioom hadden. De komende 5 jaar zal de incidentie van deze groep slachtoffers waarschijnlijk niet drastisch afnemen, mogelijk zelfs nog iets toenemen door toedoen van de groei binnen de slachtoffergroep boven de 65. Deze voorspelling baseert zich ook op de ontwikkeling in redelijk vergelijkbare landen als Engeland en Australie met niet te veel afwijkende definities en naar verhouding betrouwbare registratiemethoden. Een belangrijke indicator voor deze trend is ook te vinden in de langere latentietijd, die in het vigerende onderzoek wordt waargenomen. In een recente studie bij patiëntengroepen in Italië en Australië van Reid (2014) blijkt het risico op mesothelioom tot 45 jaar toe te nemen na het eerste moment van blootstelling. 44% van de mensen met longvlieskanker en 54% van de mensen met buikvlieskanker kregen de diagnose mesothelioom pas na 40 jaar.

Zoals in Kaapstad bleek tijdens het congres van de International Mesothelioma Interest Group zijn ‘all over the world’ wetenschappers actief om de oorzaken van mesothelioom te doorgronden en behandelwijzen te verbeteren. Nieuwe medicijnen, zoals tremelimumab, worden ontwikkeld. Verschillende biomarkers worden op hun effect onderzocht, evenals de effecten van fotodynamische lichttherapie (PDT). Verschillende genetische patronen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van mesothelioom worden bestudeerd. In de afgelopen jaren lijkt echter de meeste vooruitgang geboekt in de behandeling van mesothelioom met behulp van immuuntherapie. Maar ook op dit gebied is op korte termijn echter geen doorbraak te verwachten, die maakt dat mesothelioom een minder dodelijke en meer chronische ziekte wordt.

Wij hebben in Nederland anno 2105 dus nog lang niet afgerekend met het verleden toen nog onbeschermd met asbest werd gewerkt en de risico’s van asbestblootstelling werden genegeerd. Bijna dagelijks worden we echter ook geconfronteerd met berichten over de asbestsituatie van nu als gebouwen worden gerenoveerd, gesloopt of afbranden. Ons land zit nog vol met asbest en het zal nog heel lang duren voordat aan deze situatie een eind is gemaakt. Een zorgvuldig, goed gecoördineerd en breed gedragen plan is noodzakelijk om veel meer blootstelling te voorkomen. De regelmatig optredende asbestpaniek laat zien dat een dergelijke aanpak hard nodig is. Mogelijk is Vlaanderen hierbij een goed voorbeeld. In 2040 wil dit deel van Belgie asbestvrij zijn (zie verder deze nieuwsbrief).

Voor het IAS betekent dit alles dat de deuren nog lang niet kunnen worden gesloten. Ook in de komende jaren kunnen helaas nog heel veel aanvragen worden verwacht. Belangrijk is dat bij de behandeling hiervan de dienstverlening van het IAS richting deze zo zwaar getroffen groep slachtoffers minstens op hetzelfde niveau blijft en waar mogelijk nog zal worden verbeterd. Tijdens het IAS-congres op 26 januari aanstaande zijn alle goede suggesties om die verbeteringen te realiseren meer dan welkom.

Machiel van der Woude, Directeur IAS
December 2014