10 jaar IAS: zorgvuldig, snel en laagdrempelig

Op dinsdag 26 januari 2010 bestaat het IAS 10 jaar. Met een congres wordt op die dag teruggeblikt op deze periode en vanzelfsprekend ook naar de toekomst gekeken. Het thema van het lustrumcongres is 10 jaar IAS: zorgvuldig, snel en laagdrempelig.

Op 26 januari 2000 opent Staatssecretaris Hoogervorst van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). Dit na een intensieve voorbereidingsperiode waarin, onder leiding van de kwartiermakers Heerma en Asscher, door betrokken partijen flink wordt onderhandeld over de voorwaarden waaronder het IAS zou dienen te functioneren. Na de totstandkoming van het convenant in 1998 en de ondertekening van de oprichtingsakte in 1999 worden de organisatorische punten op de i (van instituut) gezet en start de dienstverlening richting mesothelioomslachtoffers, die zich inmiddels over een periode van 10 jaar uitstrekt.

Lustrumcongres*
Op 26 januari 2010 wordt in de Raadzaal van de SER teruggeblikt op de afgelopen 10 jaar en wordt vanzelfsprekend ook in de toekomst gekeken. Het programma van het jubileumcongres start met inleidingen van vertegenwoordigers van enkele convenantpartijen (ministerie van SZW, VNO en FNV), alsmede een inleiding van de voorzitter van de SER, de heer Rinnooy Kan die Arbo-lessen trekt uit het verleden. Na de pauze laten deskundigen op medisch, arbeidshygiënisch en juridisch gebied hun licht schijnen op de asbestsituatie in Nederland. Thema van het congres is 10 jaar IAS: zorgvuldig, snel en laagdrempelig. Het thema sluit aan bij de in 2000 geformuleerde missie van het instituut de juridische lijdensweg van asbestslachtoffers op snelle en zorgvuldige wijze aan te pakken. In de loop der tijd is hieraan ook de doelstelling laagdrempelig toegevoegd. Op het congres zal het dus vooral ook gaan over de vraag of het IAS in de afgelopen 10 jaar zijn missie in de praktijk heeft waargemaakt. Hieronder enkele bouwstenen voor de discussie.

Snelle afhandeling 
Een snelle afhandeling van de aanvraag is het primaire doel. Het IAS is immers opgericht omdat de juridische procedures gemiddeld veel te lang duren en te belastend zijn voor de mesothelioomslachtoffers, die ernstig ziek zijn en meestal na de diagnose nog maar kort te leven hebben. De afwikkeling van de dossiers is in de loop van de jaren steeds sneller geworden en zit momenteel onvergelijkbaar ver onder de doorlooptijd van vergelijkbare juridische procedures. Een belangrijke push hierbij is de komst van de Voorschotregeling op 1 januari 2003. De advisering voor de TAS-regeling, die eerst het karakter heeft van een vangnetregeling vindt sinds 2003 in plaats van na afloop vooraf aan het bemiddelingsonderzoek plaats. Ontving in de beginjaren van het IAS slechts 10% van de slachtoffers bij leven een tegemoetkoming, hierna loopt dit percentage op tot 90%.

Zorgvuldige afhandeling 
Zorgvuldigheid is een tweede doelstelling. Is het geboekte onderzoeksresultaat betrouwbaar? Worden niet ten onrechte schadevergoedingen betaald en tegemoetkomingen verstrekt? Teneinde dit doel te bereiken worden hoge eisen gesteld aan het medisch onderzoek en het onderzoek naar het arbeidsverleden. Hoewel de diagnose van de ziekte mesothelioom (long- en buikvlieskanker) zeker niet eenvoudig is wordt door inschakeling van topexperts van het Nederlands Mesotheliomen Panel en de longartsenwerkgroep Mesotheliomen de beoogde zorgvuldigheid gerealiseerd. De conclusies zijn onomstreden. Ondanks de inschakeling van TNO, TU Delft en Erasmus Universiteit Rotterdam en de aanwezigheid van een uitgebreide database over de asbestsituatie in Nederland ligt dat voor het onderzoek naar het arbeidsverleden ingewikkelder. De reconstructie van de arbeidssituatie 40 jaar geleden en de soms niet eenduidige jurisprudentie frustreren soms het onderzoek en leiden er bij deze dossiers toe dat partijen geen consensus bereiken over de aansprakelijkheidsvraag. Aanvullende wetgeving en normering van de aansprakelijkheid kunnen het bemiddelingsresultaat op een hoger niveau brengen.

Laagdrempelig
Tenslotte de eis van laagdrempeligheid. Allereerst door lage kosten voor het slachtoffer. Daarnaast dient het IAS goed bereikbaar te zijn voor de mesothelioomslachtoffers en ook procedures te hanteren die zo min mogelijk belastend zijn. Wat betreft de kosten is het steeds zo geweest dat de slachtoffers niets hebben behoeven te betalen voor de door het IAS verleende diensten, een groot goed. Ten aanzien van de bereikbaarheid: in de afgelopen jaren hebben de meeste slachtoffers die door mesothelioom getroffen zijn het IAS weten te vinden. In de loop der tijd is de intake steeds gebruiksvriendelijker geworden. Minder papperassen en de mogelijkheid tot huisbezoek. Het belevingsonderzoek dat bij iedere aanvrager wordt uitgevoerd laat zien dat de dienstverlening van het IAS zeer gewaardeerd wordt.

Al met al heeft het IAS op de punten snelheid, zorgvuldigheid en laagdrempeligheid in de afgelopen tien jaar een mooie score behaald in het licht van de situatie die voorafging aan het IAS. Via wetgeving en normering van de aansprakelijkheid is nog substantiële winst te behalen voor de mesothelioomslachtoffers in de komende 10 jaar.

Machiel van der Woude, directeur IAS
December 2009

* Voor meer informatie over het lustrumcongres kunt u contact opnemen met het IAS-secretariaat op tel: 0703499754 of email: secrias@ias.nl.

• 10 jaar IAS: zorgvuldig, snel en laagdrempelig